जास्त झोप म्हणजे हार्ट अटॅकचं निमंत्रण? ताज्या संशोधनावर आधारित अहवाल

हार्ट अटॅकचा धोका वाढतो का जास्त झोपेमुळे? तज्ज्ञ काय सांगतात, आणि आपल्याला काय करायला हवं?

📅 तारीख: ३० मे २०२५
✍️ लेखन: सुधाकर चौधरी | संपादक

---

🔍 बातमीचा सारांश 

• दररोज ९ तासांहून अधिक झोप हृदयविकाराचा धोका वाढवू शकते – आंतरराष्ट्रीय संशोधनाचा निष्कर्ष.
• जास्त झोप ही आजाराचं कारण नाही, ती संभाव्य लक्षण असू शकते – डॉक्टरांचा इशारा.
• झोपेचं आरोग्याशी नातं समजून घेणं आजच्या ताणतणावाच्या जीवनशैलीत अत्यावश्यक.
• नागरिकांनी स्वतःच्या झोपेच्या सवयींकडे सजगपणे पाहण्याची गरज.

---

🧪 संशोधन काय सांगतं?

युनायटेड किंगडममधील युनिव्हर्सिटी ऑफ कील येथील तज्ज्ञांनी २०१८ साली ३० लाख नागरिकांच्या झोपेच्या सवयी आणि आरोग्यावर त्याचा परिणाम यावर अभ्यास केला.
या संशोधनातून पुढील बाबी निदर्शनास आल्या:

• दररोज ९ तासांपेक्षा अधिक झोप घेणाऱ्यांमध्ये हृदयविकार आणि स्ट्रोकचा धोका ३०% पर्यंत वाढतो.
• झोपेचा कालावधी वाढलेला असला तरी ती ‘निद्रानिदान’ नसून ‘निद्रारोगाचं लक्षण’ असू शकते.
• झोपेच्या ‘गुणवत्ते’कडे दुर्लक्ष झाल्यास शरीर दीर्घकाळावर परिणामकारक पद्धतीने कार्य करू शकत नाही.

---

👨‍⚕️ तज्ज्ञ काय सांगतात?

डॉ. प्रणय देशमुख, हृदयरोग तज्ज्ञ, पुणे:

"जास्त झोपेमागे अनेक वेळा नैराश्य, स्लीप अ‍ॅप्निया, थकवा किंवा इतर लपलेले आजार असू शकतात. ती केवळ विश्रांती नसते."

डॉ. आशा सावंत, स्लीप थेरपिस्ट, नागपूर:

"झोपेचं वेळापत्रक बिघडल्याने लोक जास्त वेळ झोपतात, पण त्यामुळे शरीर ताजंतवाने न होता आणखी सुस्त होतं."

---

🕰️ किती झोप योग्य आहे? – WHO आणि  मार्गदर्शक तत्वे

🛑 याहून जास्त झोप नियमित होत असेल, तर ही शरीरातील अंतर्गत असंतुलनाची लक्षणं असू शकतात.

---

⚠️ लक्षणांकडे दुर्लक्ष नको!

जर तुम्हाला हे त्रास जाणवत असतील, तर वैद्यकीय सल्ला घेणं अत्यावश्यक:

• जास्त झोप असूनही थकवा
• लवकर लक्ष केंद्रित न होणं
• वजन झपाट्याने वाढणं
• वारंवार डोकेदुखी किंवा छातीत जडपणा
• मूड स्विंग्स किंवा नैराश्य

---

✅ सामान्यांसाठी ५ सोपे उपाय

1. झोपेचं वेळापत्रक निश्चित ठेवा – रोज ठराविक वेळी झोपणं आणि उठणं.
2. स्क्रीन टाइम मर्यादित ठेवा – मोबाईल, लॅपटॉप झोपेच्या कमीतकमी १ तास आधी बंद करा.
3. रोज शारीरिक हालचाल करा – चालणं, योगासनं, किंवा सौम्य व्यायाम.
4. कॅफीन, अल्कोहोल टाळा – विशेषतः रात्रीच्या जेवणानंतर.
5. मानसिक तणाव नियंत्रणात ठेवा – ध्यान, श्वसन तंत्र, संवाद यांचा वापर.

---

🔚 निष्कर्ष: आरोग्य म्हणजे सजगतेचा परिणाम

आजच्या घाईगर्दीच्या जीवनशैलीत झोप ही केवळ विश्रांती नसून, ती आरोग्याची गुरुकिल्ली आहे.
जास्त झोपेमुळे हार्ट अटॅक होतो, हा निष्कर्ष सरळसोप्या भाषेत चुकीचा ठरेल. परंतु ती ‘सावधानतेची घंटा’ नक्की आहे.
जनसामान्यांनी डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन झोपेची सवय सुधारावी, आणि 'वेडा विश्रांतीपेक्षा शहाणा शिस्त' हीच खरी उपाययोजना आहे.